Η ΚΟΥΒΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

23 Αυγούστου 2014

‘Ένα φάντασμα παύει να τρομάζει την Αμερική και το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, την εικόνα του Φιντέλ Κάστρο.΄ Απέναντι στην θρυλική εικόνα του μεγάλου ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης, που επέχει μάλλον μία συμβολική λειτουργία μέσα στις κρίσιμες συγκυρίες τις οποίες διανύει σήμερα η κουβανική κοινωνία, η πατρίδα όλων των Κουβανών και προπάντων οι δυστυχώς λιγοστές πλέον δυνατότητες μίας οργανικής συνέχισης της ίδιας επαναστατικής διαδικασίας, δεν μπορεί να πει κάτι σημαντικό παρά μόνο να αποδείξει ο ίδιος πως ακόμα «κρατάει» και είναι επί της γης. Και συγχαρητήρια τον Φιντέλ Κάστρο να κρατάει, και να «επανεμφανιστεί» έστω και μέσω επιστολής. Αλλά, περισσότερο ενδιαφέρον έχει πώς στους «ομολογιακούς αναστοχασμούς» του, που αναρτώνται κατά καιρούς στην επίσημη εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας «Γράμμα», τολμάει να αναφέρεται στις πολλαπλές πολιτικές του πρωθυπουργεύοντος αδερφού του, και αυτή η απουσία κάτι πρέπει να πει.

Βεβαίως, αυτό που μου προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον είναι πως σε διεθνές επίπεδο η νοσταλγική αναφορά στην Κουβανική Επανάσταση από την διεθνή αριστερά γίνεται όλο και περισσότερο οπισθοδρομική, αναχρονιστική και, θα έλεγα -τουλάχιστον από αυτούς που έχουν δει από «κοντά» τι γίνεται στην σημερινή μας κοινωνία- κυνική. Λες και η Κούβα βρίσκεται ακόμα στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, και δεν έχει αλλάξει τίποτα ουσιαστικό –δηλαδή, ο συσχετισμός δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα, τα οφθαλμοφανέστατα γνωρίσματα μίας όλο και περισσότερου παγκοσμιοποιημένης, φιλελευθεροποιημένης και πληροφοριοποιμένης κοινωνίας, τα κρίσιμα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά ζητήματα της ίδιας της κουβανικής κοινωνίας και, μάλιστα τα κρίσιμα γεωπολιτικά ζητήματα όσον αφορά στη σχέση Κούβα- Η.Π.Α.

Θεωρώ μεγάλο λάθος της Αριστεράς και όλων εκείνων που κατά καιρούς ή μόνιμα έχουν υπερασπιστεί την αντιστασιακή θέση της Κούβας απέναντι στις Η.Π.Α και, μάλιστα έχουν κάθετα και δικαίως διεκδικήσει την ακύρωση του απάνθρωπου αποκλεισμού που αυθαίρετα εφαρμόσει ο τελευταίος εναντίον της κοινωνίας και του έθνους μας, να στέκονται μόνο σε μία απολογητική στάση χωρίς να προσθέτουν, οργανικά και διαλεκτικά, μία (έστω και εποικοδομιτική, αλληλέγγυα και σοβαρή) κριτική στάση απέναντι στην Κουβανική Επανάσταση.

Δηλαδή, έαν είναι αλήθεια ότι η Κουβανική Επανάσταση συνεχίζει να υφίσταται ως το πιο εξαιρετικό και ιδιαίτερο εναπομείναντα σοσιαλιστικό, αντιστασιακό, αντιιμπεριαλιστικό, και εναλλακτικό παράδειγμα στην τωρινή παγκόσμια κοινωνία, έπρεπε να είναι η στάση της διεθνής αριστεράς και όλων των πρωτοβουλιών υπεράσπισης και συμπαράστασης του νησιώτικου πειράματος πιο ενθαρρυντική, «αλληλέγγυα», και τέλος πάντων επαναστατικότερη. Τι θέλω να πω: Η υπεράσπιση του σοσιαλιστικού εγχειρήματος εν ονόματι μίας επερχόμενης δικαιότερης κοινωνίας και η υπεράσπιση μίας απόπειρας πραγματοποίησης τέτοιου εγχειρήματος σε μία συγκεκριμένη κοινωνία, δεν μπορεί να ταυτιστεί μονοσήμαντα με την απολογητική συμπαράσταση του επαναστατικού ηγέτη ως ακαταμάχητος και αλάθητος ήρωας, ούτε σημαίνει την παράλειψη των λαθεμένων πολιτικών επιλογών και των συγκεκριμένων διακυβευμάτων πραγματικά υπαρκτών σε αυτήν την κοινωνία που ανέκυψαν από τον ηγετικό ρόλο του κομμουνιστικού της κόμματος.

Σε συστημικό επίπεδο, που αφορά στο πώς έχει μεταβληθεί το πολιτικό σκηνικό, αλλά και ουσιαστικά στο πώς έχει συγκροτηθεί το πολιτικό σύστημα, βρισκόμαστε σε ένα στάδιο διαμόρφωσης ενός διπλού μοντέλου. Από τη μία, εμμένει να διατηρείται η πιο σκιώδης  διάσταση του κρατικού σοσιαλισμού, μιας που δεν αναγνωρίζει την νομιμότητα των οργανώσεων και των αυτόνομων κοινωνικών κινημάτων, και μάλλον μέσα σε ένα σκληρό κατασταλτικό καθεστώς που τους ποινικοποιεί αδιακρίτως, και από την άλλη, ένα νέο κρατικό καπιταλισμό ισχυροποιείται, δηλαδή, ένα κρατικό μονοπώλιο των μέσων παραγωγής και οικονομικών δραστηριοτήτων, που ελέγχεται από την πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία, ειδικά όσον αφορά στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας.

Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις λοιπόν, έχουν διαγραφεί και υλοποιηθεί εκ των άνω, αλλά ταυτοχρόνως το μεταβαλλόμενο πολιτικό σκηνικό έχει ανοίξει νέους χώρους για τη δημόσια συζήτηση βασικών πολιτικών και οικονομικών ζητημάτων, για την αναθεώρηση μερικών παρωχημένων κρατικών μηχανισμών, ακόμα και για τη διαμαρτυρία που έχουν καταφέρει εκείνους που από την παράνομη αντιπολίτευση παρά την κυβερνητική άρνηση και καταστολή της κυβέρνησης απέναντί τους. Ως πρωτοβουλίες εντός κοινωνίας ενεργοποιούνται αδιάκοπα και οι φορείς τους σκεφτόμενοι το παρόν και το μέλλον της Κούβας, αμφισβητούν ανοιχτά τις οριοθετημένες και περιορισμένες κυβερνητικές προτάσεις για τα βασικά οικονομικά και πολιτικά ζητήματα που αφορούν στην κουβανική κοινωνία.

Είναι γεγονός ότι η παρούσα κατάσταση του «σοσιαλιστικού μοντέλου» στην Κούβα έχει σοβαρά δημοκρατικά ελλείμματα. Το πολιτικό σύστημα της Κουβανικής Επανάστασης αναπαράγει διαρκώς ορισμένα χαρακτηριστικά του σοβιετικού μοντέλου οργάνωσης και λειτουργίας των θεσμών: ιδιαιτέρως βλέπουμε αυτό στην συγκεντρωτική διοίκηση του κράτους από το μονοκομματισμό και την τεχνοκρατική-στρατιωτική ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας, (το PCC είναι το μοναδικό νόμιμο κόμμα), και στον αστυνομικό έλεγχο με βάση την ιδεολογική επιλογή του κάθε πολίτη. Η εν δυνάμει κοινωνία  των πολιτών, πλαισιωμένη  από πλέον μαζικές οργανώσεις, οι οποίες δημηουργήθηκαν στην πρώτη δεκαετία της Επανάστασης και είναι κατοχυρωμένες συνταγματικά, σήμερα έχουν μεταβληθεί σε γραφειοκρατικά παραθυράκια του κόμματος.

Αυτό το γεγονός σηματοδότησε ένα κομβικό υπαρξιακής σημασίας γνώρισμα της παγίωσης της Κουβανικής Επανάστασης: Το σοσιαλιστικό κράτος συστηματικά ανέστελλε - και συνεχίζει «θριαμβολογικά» να αναβάλλει- την ικανότητα της λαϊκής αυτο-οργάνωσης μέσα σε ένα ιδιαίτερο και εύστροφο σοσιαλιστικό-λαϊκό μόρφωμα –το οποίο σε μεγάλο βαθμό είχε βηματίζει πλάγια την παραδοσιακή γραμμή χαραγμένη από την «σοσιαλ-ιμπεριαλιστική» Σωβιετία.

Με μία αξιολόγηση των οριζόντων των επίκαιρων μεταρρυθμίσεων θα μπορούσε κανείς να τις χαρακτηρίζει ως ένα σύνολο μηχανισμών που αποσκοπούν στην προώθηση μιας οικονομικής φιλελευθεροποίησης με κρατοκεντρικό έλεγχο –ως πιθανότατα προκαταρκτική φάση για τη μετέπειτα επαναφορά της καπιταλιστικής παλινόρθωσης της χώρας, με επικεφαλείς επιχειρηματίες και πολιτικούς της κουβανικής διασποράς, αλλά και φορείς των τομέων της γραφειοκρατίας, του στρατού και της ισχυρής τεχνοκρατίας του σημερινού κατεστημένου-, και όχι προς έναν εκδημοκρατισμό που να επιτρέπει την οργάνωση και την αυτόνομη πρωτοβουλία των πολιτών.

Όντως, μετά από σχεδόν έξι χρόνια στα οποία έχει αναπτυχθεί τα πρώτα βήματα του «ραουλιστικού» μεταρρυθμιστικού προγράμματος, -και σίγουρα είναι υπολογίσιμο χρονικό διάστημα να επισυμβούν πολλά πράγματα- έχει αλλάξει το πρόσωπο μίας παραδειγματικής και ιδιαίτερης κοινωνίας όπως είναι η Κούβα. Κατά την γνώμη μου από οικονομική πλευρά στα μέτωπα που έχει ανοίξει ο Ραούλ Κάστρο, βοηθούμενος από ένα εξαιρετικό εκτελεστικό επιτελείο εκπαιδευμένο στην καλύτερη παράδοση της νεοκλασικής οικονομίας με ασθενέστερα αντανακλαστικά μαρξιστικής ορολογίας σπεύδει στην «επικαιροποίηση και βελτιστοποίηση του σοσιαλιστικού οικονομικού μοντέλου»: Αποκρατικοποίηση για αξιολόγηση της οικογενειακής και πάση φύσεως ιδιωτικής πρωτοβουλίας (400 000 περίπου σε αυτό τον τομέα), κρατοκεντρική και επιχειρηματική αναδιάρθρωση των 2500 μεγάλων και μεσαίων εθνικής σημασίας επιχειρήσεις, διαρκής εξυγίανση των εσωτερικών οικονομικών διά μέσου εκστρατείων αντιδιαφθοράς και μηχανισμών σκληρού και έκτατου ελέγχου, αγροτική μεταρρύθμιση, αναδιάρθρωση των κοινωνικών κονδυλίων επί μερικών κρατικών υπηρεσιών χωρίς να υποστεί  την δωρεάν εκπαίδευση και την δωρεάν περίθαλψη και την κοινωνική ασφάλεια, κτλ.

Η συνέχιση της αντιιμπεριαλιστικής γραμμής του Φιντέλ Κάστρο στα κυριότερα ζητήματα που αφορά στις σχέσεις Κούβας Η.Π.Α και της γεωπολιτικές δυνατότητες της Λατινικής Αμερικής, η ανάληψη της προεδρίας της Κοινότητας των Λατινοαμερικανών και Καραϊβικών Κρατών, ο πρωτεύων ρόλος στην διαμόρφωση και εξέλιξη του ALBA (αντινεοφιλελεύθερη πρωτοβουλία του Ούγο Τσάβες για την πολιτική, πολιτισμική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής), η διαπραγμάτευση του εξωτερικού χρέους με τη Ρωσία, Γερμανία, Ιαπωνία. Κίνα, και η τρέχουσα διαπραγμάτευση της Ευρωπαϊκής Κοινής Θέσης με την Κούβα αναμφίβολα σηματοδοτούν τις διαχειριστικές δεξιώσεις του Ραούλ για να παίξει στην παγκόσμια σκακιέρα.

Τα τελευταία εναλλασσόμενα μηνύματα μεταξύ Ραούλ και Ομπάμα, συμπορευόμενου το «ψυχροπολεμικό» περιβάλλον της κουβανικής οργανωμένης και χρηματοδοτούμενης αντεπανάστασης και της υποκριτικής στάσης του Λευκού Οίκου στα κυριότερα θέματα της ιστορικής σύγκρουσης μεταξύ των δύο χωρών, δεν αρκούν για να αποβλέπει κανείς τις προοπτικές του ραουλιστικού εγχειρήματος και τα πιθανά σενάρια της Κουβανικής Επανάστασης.

Στη σημερινή Κούβα συνυφαίνονται και αντιπαρατίθενται οι «εξαιρετικές» προσδοκίες μεταξύ μίας κατ’ ιδίαν ευμετάβλητης, δημογραφικά πολυσύνθετης και πολιτιστικά «πολυπολιτισμικής» κοινωνίας, ενός μονολιθικού Κράτους που θέλει να αλλάξει την εξωτερική του δομή, και ενός πολιτικού συστήματος του οποίου οι νόμοι και οι μηχανισμοί τους συνεχίζουν να είναι του κρατικού σοσιαλισμού, γεγονός που το καθιστά δυσλειτουργικό απέναντι στην πολυπλοκότατη εθνική μας σύνθεση. Σήμερα, περίτρανα, προσεγγίζουμε την εξάντληση του επαναστατικού κοινωνικού συμβολαίου, το οποίο επί δεκαετίες παρείχε ένα ευρύτατο και πλούσιο πλαίσιο κοινωνικών πολιτικών με αντάλλαγμα την υψηλή εμπιστοσύνη του πληθυσμού στον ηγέτη ή στο κράτος.

Αναμφίβολα, οι ενδεικτικές διεργασίες και οι ιδεολογικές μεταλλάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος, η μορφή του κράτους, η σχέση κόμματος και λαού που έγιναν στην Κίνα, τηρουμένων των αναλογιών, ομοιάζουν εν πολλοίς με αυτές που παρατηρούμε τώρα και στην Κούβα. Το ζήτημα όμως της "συνεχούς δημοκρατικοποίησης" παραμένει. Οι προτάσεις της λεγομένης Νέας Αριστεράς στην Κούβα προβληματίζονται εδώ και χρόνια πάνω σε αυτό το ζήτημα, αλλά χωρίς σχεδόν κανένα αποτέλεσμα διότι, κατ’ αρχάς, τίθεται το γεωπολιτικό θέμα του αποκλεισμού της Κούβας από τις Η.Π.Α, που αναπαράγει εν μέρει και δύο είδους (αυτo)αποκλεισμούς μέσα στην κουβανική κοινωνία: Ο (αυτο)αποκλεισμός του κοινωνικού σώματος από το Κράτος- Κόμμα όσον αφορά στη δημόσια συζήτηση περί βασικών ζητημάτων της πολιτικής ζωής της χώρας και ο (αυτο)αποκλεισμός του ίδιου του κόμματος για να αναλάβει την ιστορική ευθύνη να "επικαιροποιήσει" το σοσιαλιστικό του μοντέλο όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο (μέχρι εδώ επίσημα και σκόπιμα έφτασε ο κυβερνώντας Ραούλ Κάστρο), αλλά και πολιτισμικά και πολιτικά. Εντούτοις μέχρι σήμερα λόγω των καταστάσεων αυτών, η συζήτηση περί δημοκρατίας, εκδημοκρατισμού των υπαρκτών λαϊκών θεσμών, της εν γένει κοινωνίας των πολιτών, κοινωνικών κινημάτων κτλ, δεν έχει πολύ απήχηση εντός της κοινωνίας. Αντιθέτως μία θριαμβολογική, απλουστευτική ορολογία (δυστυχώς πολύ ελκυστική ή αποπλανητική για τις μάζες) έχει "εξοικειωθεί" ως γλώσσα και “συμπεριφορά" στους κόλπους της ντόπιας δεξιάς εντός και εκτός Κούβας (διασποράς). Φταίει και η αριστερά στην Κούβα, λέω η ντόπια διανόηση... Πάντως το ζήτημα είναι ανεξάντλητο και δεν είναι καθόλου εύκολο.

Από την άλλη μεριά πάντως είναι σημαντικό να σκεφθούμε βαθιά η Ελλάδα… Η Έλλάδα (θα) είναι πάντως -κάποια στιγμή υποθέτω θα γίνει όλο και περισσότερο πιο αντιληπτό- μία αφετηρία να σκεφθούμε το παρόν και το μέλλων της συντριπτικής πλειοψηφίας των λαών, για να ξέρουμε όταν μιλάμε για οικονομική κρίση, κοινωνική κατάρρευση, εθνική καταστροφή  περί τίνος πρόκειται, για να μάθουμε περί κοινωνικής αντίστασης, κοινωνικής αντίδρασης και πολιτικών κινημάτων με δυνατότητες στην υπόθεση της χειραφέτησης -η έστω και κοινωνικής αλλαγής «από τα κάτω»- τα δύσκολα και τα εύλογα, για να σκεφτούμε με άλλους τρόπους την πραγματικότητα των δραστικών μετασχηματισμών του παγκόσμιου γίγνεσθαι χωρίς να επενδύομε ματαιόδοξα στα ωραία λόγια των παρωχημένων σχημάτων της χειραφέτησης.

SYRIZA o el comienzo de una nueva época para Grecia

26 Enero 2015

Carlos Simón Forcade

“GRECIA VA ADELANTE, EUROPA CAMBIA, LA ESPERANZA LLEGA”.

Son los tres tópicos de los spots electorales que circularon en los medios griegos en relación con la muy esperada victoria de los comicios electorales del 25 de enero por la Coalición de la Izquierda Radical, conocida por sus siglas en griego como SYRIZA. Progreso, Cambio y Esperanza, son los tópicos que abarcan la consigna fundamental de este partido de izquierda y es también la perspectiva que intenta articular en su programa electoral, basado en tres principios básicos: un cambio global del modo de ver las relaciones entre los países de la Unión Europea con las instituciones que la representan, un programa de desarrollo nacional que se aleja de los esquemas neoliberales aplicados sin logro alguno durante más de un lustro en la economía griega, y una nueva visión de la sociedad donde se empiece a escuchar la voz de los ciudadanos.

Alexis Tsipras llevaba dos años y medios, desde las elecciones de junio de 2012 hasta el fracaso rotundo de la elección del Presidente de la República en diciembre de 2014, marcando la cuenta atrás del período conocido en griego como Metapolítefsi[1] (Cambio político), para abrir una nueva etapa en el complicado escenario de la política  griega; donde se ponga fin al bipartidismo griego, protagonizado por el partido de derecha Nueva Democracia y el partido de centroizquierda PASOK (Movimiento Socialista Panhelénico).

El gobierno de SYRIZA pretende poner fin también, según su programa, a las graves patologías políticas y problemas estructurales que afectan el funcionamiento de la democracia y la vida pública en una sociedad en la cual durante casi 60 años gobernaron básicamente dos o tres familias vinculados con los intereses de la clase dominante dentro del país y con los intereses extranjeros que les protegían. El gobierno de SYRIZA pretende reconstruir un Estado social de Derecho en el cual todo lo que fue quitado a las grandes mayorías, por la Troika y las medidas draconianas de austeridad aplicadas por el gobierno de Nueva Democracia, sea recuperado y redistribuido sobre principios de justicia social y alivio económico a las mayorías afectadas.

En general, el propósito de la Coalición de Tsipras, según el programa político presentado en Salónica el 19 de septiembre del pasado año, es detener la catástrofe humanitaria que han provocado las medidas de la Troika y las políticas de los partidos dominantes. Para  tener una idea de qué es lo que pretende SYRIZA hacer con su llegada al poder y como se explica que desde un 4% histórico hasta el 2012 ha llegado a un 36% hay que tener en cuenta el programa político de esta coalición y la gravedad de la situación en la que se ha visto envuelta toda la sociedad griega en los cinco años de crisis económica. En otro artículo más adelante me referiré a estos parámetros.

Hoy toma posesión del gobierno de Grecia, por primera vez después de cuarenta años de Metapolítefsi, un partido de izquierda. Pero lo hará en colaboración con el movimiento de centro-derecha Griegos Independientes (AN.EL.), liderado por un exparlamentario del partido Nueva Democracia, Panos Kamenos, una vez que SYRIZA no logró la deseada mayoría absoluta en los escaños parlamentarios para formar un gobierno sin colaboración.

El partido de los Griegos Independientes es el único después de SYRIZA que ha mantenido estable su posición anti-Troika, y ha marcado innumerables veces su oposición a las políticas de austeridad aplicadas por el Gobierno. Por otra parte, teniendo como partido de oposición a Nuevo Democracia y como tercer partido al movimiento fascista Amanecer Dorado, las negociaciones de SYRIZA con los otros partidos que entraron en el Parlamento, han sido rápidas, concisas y claras, de manera que la configuración del gobierno no permitiese la embestida de un partido nazi en el poder.

Sin embargo, más allá de las celebraciones en Grecia y en todo el mundo por el triunfo de SYRIZA, hay muchas dudas que deben despejarse en los próximos días, y en los próximos meses…

      1.   Lo primero por supuesto, es que se va hacer con la deuda griega, la cual de un 129% del PIB (en números absolutos significa 298 billones de euros) en 2009 hoy se remonta a un 175% del PIB (320 billones de euros). Esto significa en pocas palabras que la deuda no es sostenible, y que los dos Memorandums  de la Troika (los denominados Mnimonio) no funcionaron en absoluto para solventar siquiera el problema de la deuda pública del país. Más bien agravaron la situación de la economía griega,  destruyendo la red empresarial de las pequeñas y medianas empresas del país, dejando sin empleo a casi dos millones y medio de ciudadanos, y aniquilando los beneficios del Estado social en materia de educación, salud y seguridad social.

Este fracaso de la Troika y del gobierno de Antonis Samarás no es para nada casual, así como tampoco el hecho de que la economía griega se encuentre en un callejón sin salida. La campaña merkelista de aplicación de medidas draconianas de austeridad, juntamente con una campaña mediática de difamación anti-helénica y el programa alemán de “colaboración” con las administraciones locales al interior de la nación griega, tienen enorme responsabilidad en cómo fue manejada la situación de salida de la crisis en Grecia.

     2.   Lo segundo, es cómo va a aplicar las políticas de bienestar social, de recuperación de la economía, y salida de la catástrofe griega, cuando tales políticas exige una enorme capacidad de finanzas claras con las que una economía como la griega tal como fue dejada por el gobierno anterior no lo permite. Todo depende, en gran medida al menos, de las negociaciones que se realicen en el marco de la Eurozona, el FMI y la UE.

    3.   El tercer punto, de igual importancia, es que si finalmente el gobierno de SYRIZA cuenta con la participación de Panos Kamenos, significa que el programa original tendrá que cambiar en el camino: hacia dónde cambiará eso es lo que problematizará a la sociedad griega y su sistema político en los próximos meses.

El programa de los Griegos Independientes es liberal, anti-Troika, pero también se centra en temas neurálgicos para la sociedad griega como la Inmigración, la Seguridad Nacional, la cuestión chipriota, entre otros. El programa de SYRIZA, por el contrario, es de signo socialdemócrata, lo cual supone en principio que toda celebración del socialismo, toda ilusión de “izquierda radical” como exactamente se hace nombrar esta coalición, son parte del mecanismo populista que prima en la izquierda emergente del Sur Europeo. Su programa de salvación nacional fue redactado en colaboración con el partido español de Izquierda Unida, y para un número inmenso de electores griegos puede ser un signo de esperanza, pero también la lectura realista desde la izquierda y la derecha afirma que es irrealizable este programa. 

Lo cierto es que los electores griegos en su inmensa mayoría, dada la cultura política adquirida en los últimos 40 años, han aprendido una manera peculiar de decidir quién los representará en el gobierno, habitualmente desde una actitud pasiva, negativa y reactiva. De esta manera muchos han elegido 1) a los ¨socialistas radicales¨ de SYRIZA o a los nazis de Amanecer Dorado para castigar las actitudes de sumisión europea de los Partidos Nueva Democracia y PASOK; 2) o han elegido el recién formado partido Potami del periodista Stavros Theodorakis, para evitar el ascenso de Amanecer Dorado; 3) o han votado por Nueva Democracia para que el país no tenga que hundirse en el “infierno comunista” que anuncia SYRIZA; 4) o finalmente han votado por SYRIZA para que no vuelva a salir Nueva Democracia con el PASOK. En esta dinámica reactiva, el nivel de inseguridad que tiene que manejar el nuevo poder es inmenso y, no creo que este partido que se estrena en el poder tenga la suficiente madurez para asumir los riesgos que implica este cúmulo de incertidumbres que se expresa en el electorado.

Esta mentalidad política reactiva y negativa de la ciudadanía griega, que es fruto de la decepción sistemática y del profundo carácter inorgánico del Estado griego moderno, juntamente con las inmensas contradicciones que entraña el sistema político actual son dos desafíos con los cuales tendrá que liar constantemente el nuevo Gobierno. 

El Gobierno de Alexis Tsipras tendrá que enfrentarse a grandes retos con respecto a cómo enfrentarse a las instituciones centrales -si finalmente decide hacerlo- y a cómo recuperar la economía griega. El mayor reto es la propia sociedad griega. La sociedad griega, con la fuerza de los movimientos democráticos emergentes, de ciudadanos que han dejado de sentirse culpables y se han levantado del sofá; con una ciudadanía cada vez más informada, podrá marcar el pulso de qué es lo que quiere para su país.

---

[1] Este período inició en el año 1974 con el derrocamiento de la llamada Dictadura de los Generales (Junta) y encontró su declive con la crisis económica que atraviesa la sociedad hace más de cinco años.

                                                                                       

Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Φαραντούρη

LA PESADILLA DE PERSÉFONE Letras: Nikos Gatsos Música: Manos Hatzidakis Estreno: María Farantouri

Εκεί που φύτρωνε φλησκούνι και άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο. Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς. Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες ευλαβικά πριν μπουν στο τελεστήριο τώρα πετάνε τ’ αποτσίγαρα οι τουρίστες και το καινούργιο παν να δουν διυλιστήριο. Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς. Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα. Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς.

Allí donde crecía el poleo y la menta silvestre y vio salir la tierra su primer ciclamen ahora lugareños rellenan con cementos y los pájaros caen muertos en la boca de los hornos. Duerme Perséfone en el seno de la tierra, al balcón del mundo nunca vuelvas a salir. Allí donde unían sus manos los iniciados con devoción antes de entrar en el altar, ahora lanzan colillas los turistas y  van a contemplan la nueva refinería. Duerme Perséfone en el seno de la tierra, al balcón del mundo nunca vuelvas a salir. Allí donde la mar fue bendecida y los balidos era las oraciones del campo ahora camiones cargan en los astilleros cuerpos vacíos, accesorios inútiles y láminas metálicas. Duerme Perséfone en el seno de la tierra, al balcón del mundo nunca vuelvas a salir.