Τι γίνεται στην Κούβα σήμερα;

Τα τελευταία χρόνια στην Κούβα έχει αναπτυχθεί μια ευρεία συζήτηση με βάση την κρίσιμη και μεταβαλλόμενη πραγματικότητα της χώρας. Την περασμένη δεκαετία έχει εμφανιστεί στο προσκήνιο η προοπτική για μια πιθανή ριζική αλλαγή του κατεστημένου. Ταυτόχρονα, οι αλλαγές που συνέβησαν κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια έρχονται και πάλι στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης, υπό το πρίσμα μιας πιθανής μετεξέλιξης της Κουβανικής κοινωνίας πέρα από τον Κάστρο και πέρα από τον σοσιαλισμό. Από αυτή τη συζήτηση, που διεξάγεται κυρίως μέσω του διαδικτύου, και συμμετάσχουν ενεργά επιστήμονες, διανοούμενοι, πολιτικές τάσεις και συλλογικότητες που δρουν στα πλαίσια της κοινωνίας των πολιτών και εκπρόσωποι της κυβέρνησης, αναδεικνύονται τρία βασικά ζητήματα: α΄) Οι τεταμένες σχέσεις και η έντονη αντιπαράθεση που υφίσταται μεταξύ των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και της Κούβας, λόγω της σκληρότητας των μονομερών κυρώσεων που επιβάλουν διαρκώς οι πρώτες στην δεύτερη. β΄) Η εκτεταμένη οικονομική κρίση, που από το 1992 μέχρι σήμερα δεν επιτρέπει στην συντριπτική πλειοψηφία των Κουβανών να επιβιώσουν μόνο με βάση το μισθό τους. Γ’) Η ριζική αλλαγή της νοοτροπίας των Κουβανών κατά τις τελευταίες δυο δεκαετίες. 

Οι Κουβανοί όπως οι Έλληνες –τηρουμένων των αναλογιών -αισθάνονται ότι βρίσκονται σε μία αποφασιστική εποχή της ιστορίας της πατρίδας τους. Η Κούβα βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο της ιστορίας του έθνους, μία και η υπάρχουσα κρίση είναι διαρκής και συστημική, ενώ ταυτόχρονα η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ επιβάλλει στο λαό ένα αίσθημα εξάντλησης ορισμένων ιδεωδών που συνετέθησαν κατά τα τελευταία πενήντα χρόνια, την εθνική-πολιτική κοσμοαντίληψη των Κουβανών.

Έτσι, στη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, το κύρος των αρχών του σοσιαλισμού, της πολιτικής εξουσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας,   και των υφισταμένων θεσμών ολόκληρης της κοινωνίας αναπόφευκτα αμφισβητούνται. Μέσα σε αυτό το κλίμα, διευρύνεται το φάσμα των πολιτικών τάσεων και αντιλήψεων, κάνοντας πιο πολύπλοκη την πολιτική πραγματικότητα της κοινωνίας. Σ’ αυτό το κλίμα, τίθενται υπό συζήτηση ακόμα και τα θεμέλια της Κουβανικής Επανάστασης.

Για αυτό πρέπει να σημειώσουμε ότι η ιστορική εικόνα με την οποία εικάζεται μίαν «θριαμβεύουσα επανάσταση και απομονωμένη χώρα από την γεωπολιτική της Λατινικής Αμερικής, και ταυτόχρονα, συστρατευμένη ενάντια τον ιμπεριαλισμό με το σοβιετικό στρατόπεδο», δεν αντιστοιχεί με την εικόνα που σημερινά προβάλλει η Κούβα, η οποία εμμένει στην διατήρηση του σοσιαλιστικού συστήματος, αλλά μεταψυχροπολεμική και στενά συνδεδεμένη με τις λατινοαμερικανικές χώρες.

Εντούτοις, δύο δεδομένα είναι σημαντικά να τα δούμε πιο αναλυτικά. Πρώτον, το ανανεωμένο πολιτικό σκηνικό, το όποιο άλλαξε το 2006 καθώς ο Φιντέλ Κάστρο αποφάσισε να αφήσει τις πολιτικές του λειτουργίες ως Πρόεδρος της Κούβας λόγω αρρώστιας. Δεύτερον, το οικονομικό ζήτημα, που έκτοτε, εξαιτίας των ειδικών συνθηκών της επιβίωσης του έθνους μετά πενήντα χρονών αμερικάνικου εμπάργκο ως αυθαίρετη τιμωρία, αλλά και της πραγματιστικής όψης του σημερινού κυβερνόντα, ο Ραούλ Κάστρο, έχει επιβάλει τα εφαρμοσθέντα οικονομικά μέτρα και στις οικονομικές-πολιτικές προοπτικές της τελευταίας πενταετίας (2007- 2012) στην χώρα.

Το οικονομικό ζήτημα στην Κούβα σήμερα είναι περίπλοκο και το πραγματικό χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών γίνεται όλο και πιο φανερό μέσα στην κοινωνία. Οι ανισότητες διευρύνονται, κάτι που κατά τα πρώτα τριάντα χρόνια της Επανάστασης ήταν σχεδόν άγνωστο. Από 1992 βάσει του Νόμου για τις Ξένες Επενδύσεις –ο οποίος καθορίζει το βασικό πλαίσιο για τη υλοποίηση των ξένων επενδύσεων στη χώρα- έχουν εισέλθει διάφορες πολυεθνικές μέσα στην χώρα.

Ωστόσο, έπειτα από τις αποφάσεις και τις μεταρρυθμίσεις που προώθησε το τελευταίο συνέδριο του τελευταίου συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος οι πρόσφατες αποκρατικοποιήσεις και ιδιωτικοποιήσεις έχουν μεταβάλει ριζικά τις εργασιακές σχέσεις και την οικονομική προοπτική της χώρας. Είναι πολύ νωρίς να πούμε αν αυτές οι κινήσεις θα λειτουργήσουν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Οι κινήσεις έχουν ως σκοπό να περιοριστεί το κοινωνικό χάσμα που διευρύνεται, αλλά η αποτελεσματικότητά τους θα κριθεί από το ευρύτερο κρατικό και θεσμικό πλαίσιο.

Το κράτος απελευθέρωσε 500.000 θέσεις εργασίας, για να δημιουργήσει έναν μικρό ιδιωτικό τομέα. Το ζήτημα της απελευθέρωσης είναι διαφορετικό σε μια οικονομία όπως είναι η Κούβα, όπου ακόμα και οι μικρές καφετέριες είναι κρατικές. Δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι αυτή η αλλαγή λειτουργεί προς το συμφέρον του μεγάλου κεφαλαίου. Αυτό θα εξαρτηθεί από την γενικότερη πολιτική και οικονομική κατεύθυνση που θα πάρει από εδώ και πέρα η χώρα. Ωστόσο, η αλλαγή αυτή ήταν πολύ δραστική, καθώς όλος αυτός ο κόσμος, δεν είχε προηγούμενη εμπειρία ιδιωτικής πρωτοβουλίας. 

Από την άλλη, η φτώχεια μέσα στην οποία ζουν τα λαϊκά στρώματα της κοινωνίας μας βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις τεράστιες δυνατότητες της οικονομικής-πολιτικής διαχείρισης από τον κρατικό μηχανισμό. Ο Κουβανός λαός αντιλαμβάνεται στην καθημερινότητά του ότι κάτι δεν πάει καλά με τους επί μέρους πολιτικούς και οικονομικούς μηχανισμούς –έστω και μετά τα τελευταία μέτρα- για να βγούμε από τη διαρκή κρίση που έχει καλύψει δυο πλήρεις δεκαετίες της ζωής του.  

Έτσι, το πρόβλημα της επιβίωσης είναι πολύ κρίσμο, και στο βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού είναι εξαιρετικά σημαντικό, διότι εμφανίζεται ως πιστή αντικαθρέφτισμα της εθνικής οικονομικής κρίσης. Αφού τα κύρια γνωρίσματα της κρίσης αυτής δεν έχουν να κάνουν μόνο με τα χρέη προς τις ξένες εταιρίες και πολυεθνικές που επενδύουν στην Κούβα, ούτε με την αύξηση του Α.Ε.Π, ούτε με τα προβλήματα που καταδεικνύουν οι αντίπαλοι της κυβέρνησης, αλλά κυρίως στην καθημερινή αγωνία των οικογενειών.

Η οικονομική κρίση του λαού επικεντρώνεται στην μικροοικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας. Ο μέσος Κουβανός δεν μπορεί λογικά να καταλάβει πώς και από πού καταντήσαμε σε τέτοια παρατεταμένη κρίση, αφού ο μέσος μισθός του είναι 20- 25 δολάρια τον μήνα, και ταυτόχρονα έχουμε δύο εκατομμύρια στρέμματα τα οποία περιμένουν να καλλιεργηθούν από τους αγρότες* έχουμε πάνω από ένα εκατομμύριο πτυχιούχους, οι οποίοι μορφώθηκαν κατά καιρούς στα πανεπιστήμια και αλλά ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, και μια χώρα χωρίς αναλφάβητους και μαφιόζικα στρατόπεδα. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα επιτεύγματα της Κουβανικής κοινωνίας, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν βάση για να βγούμε από το αδιέξοδο.

Αυτή η κατάσταση προκαλεί ένα έντονο αίσθημα δυσαρέσκειας και απαισιοδοξίας απέναντι στο οικονομικό μοντέλο, που ολοένα και περισσότερο εκδηλώνεται στους δρόμους, και στους άλλους δημοσίους χώρους. Δεν θα υπάρξει μία πραγματική ανάκαμψη του έθνους αν το κράτος δεν βελτιώσει τις καθημερινές συνθήκες διαβίωσης. Αν τα πράγματα συνεχίσουν έτσι, το αίσθημα της δυσαρέσκειας των πολιτών έναντι του συστήματος θα αυξηθεί.  Με λίγα λόγια: το βασικότερο ζήτημα στη σύγχρονη κουβανέζικη κοινωνία είναι πολιτικό και μάλιστα προϋποθέτει μία ριζοσπαστική αναθεώρηση του ιδίου του οικονομικού-πολιτικού συστήματος.

Η λεγόμενη ανανέωση του οικονομικού μοντέλου της χώρας ανταποκρίνεται στον αναπόφευκτο μετασχηματισμό ενός ολοκλήρου πολιτικού παραδείγματος που εγκαθιδρύθηκε στην μετεπαναστατική Κούβα. Η κατίσχυση των κρατικών μηχανισμών με σκοπό να ελέγξουν καθετί μέσα στην κοινωνία, πλήττει την ίδια τους την αποτελεσματικότητα. Ούτως ή άλλως, πλέον, και αφού οι μισθοί δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την επιβίωση, οι εργαζόμενοι στρέφονται στην παρα-οικονομία, που διογκώνεται και έχει καταστεί ανεξέλεγκτη, για να επιβιώσουν. Η κυβέρνηση, θέλοντας να σταματήσει αυτή την κατάσταση, έχει διατάξει ορισμένα μέτρα και έχει φτιάξει δύο ακόμα υπουργεία να ελέγξει τα δημόσια οικονομικά. Αλλά αυτές οι αποφάσεις έχουν παρθεί από την γραφειοκρατία και τα υψηλότερα στελέχη της κυβέρνησης δίχως να λαμβάνουν υπόψη τους το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον.

Αν λάβει κανείς υπόψη τα προφανή κρούσματα δωροδοκίας και διαφθοράς δημοσίων υπαλλήλων που έχουν ξεσπάσει από το 2008 σε όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης, δεν μπορεί παρά να θεωρήσει την στάση της να αναζητάει ψήφο εμπιστοσύνης από τον λαό, ως μια στάση υποκριτική. Είναι αφελές και ανεύθυνο να πιστεύουν ότι η «μάχη κατά της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς της οικονομίας» μπορεί να συμβεί εντός των ορίων της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης και ότι μπορεί να οδηγήσει σε κάτι άλλο από τη δημιουργία μιας αποτελεσματικής δημόσιας υπηρεσίας. Για αυτό, αναπόφευκτα, χρειάζεται «έλεγχος και πειθαρχία», που θα επιβληθεί πρώτα απ’ όλα στους ίδιους τους κρατικούς μηχανισμούς, βασικά από την ίδια την κοινωνία, η οποία είναι παρά πολύ οργανωμένη και κατέχει μία δύναμη θέσμισης δημοκρατικού και λαϊκού χαρακτήρα, παρόλο που εδώ και πολλά χρόνια αυτή η δύναμη παραμένει αδρανής λόγω της απόλυτης κρατικοποίησης των πάντων. Παρ΄ όλα αυτά, η κρίση έχει περιορίσει την ισχύ του κράτους και έτσι καθιστά ευκολότερη την ανάπτυξη των πολιτικών δυνατοτήτων της κοινωνίας.

Για τον σκοπό αυτό, απαραίτητη είναι η ένταξη δημοκρατικών μηχανισμών από το λαό για διαρκείς ελέγχους του κράτους –και όχι το αντίστροφο, όπως συμβαίνει σήμερα. Έτσι, είναι αναγκαίο να γίνει μια αναθεώρηση των θεσμών που να λαμβάνει υπόψη της την κοινωνία των πολιτών, και να μην περιορίζεται στα διακοσμητικά μέτρα που έχουν εφαρμοστεί ως προς το οικονομικό μοντέλο κατά τα τελευταία χρόνια.

Και μέχρι στιγμής δεν διαβλέπεται καμία πλατφόρμα ισχυρής και αποφασιστικής δημοκρατικοποίησης των θεσμών, στον ορίζοντα της κοινωνίας. Αν και θα έπρεπε να υπάρξει για να λειτουργεί ως αντίβαρο στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις –παρότι εντάσσονται κυρίως στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης και αποκρατικοποίησης. Και η απουσία αυτή, μπορεί να επιτρέψει ένα νέο είδος συντηρητισμού και την ένταση μιας καπιταλιστικής ιδιωτικοποίησης, που θα χαρακτηριστεί από την διαπλοκή των γραφειοκρατικών συμφερόντων με το ιδιωτικό κεφάλαιο, όπως έγινε στη Ρωσία κατά το 1990.

Η δημόσια συζήτηση στην οποία αναφερθήκαμε στην αρχή του κειμένου, τονίζει ιδιαίτερα την επιφανειακότητα και την αναβλητικότητα που χαρακτηρίζει τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις στην Κούβα. Και ως προς αυτό, οι διαφορετικές ιδεολογικές και πολιτικές τάσεις τόσο μέσα στην Κούβα όσο στην διασπορά –ας μην ξεχνάμε ότι στο Μαϊάμι ζουν περίπου 2 εκατομμύρια Κουβανοί-, είναι γνώστες και σαφέστατα έχουν κατατεθεί στην μπλογκόσφαιρα με τις δικές τους, ιδιαίτερες στρατηγικές και προοπτικές.

Εδώ έρχονται να καταθέσουν και τα αντιστασιακά ρεύματα που δρουν εντός της κουβανικής κοινωνίας το δικό τους όραμα για μια ριζική αλλαγή της κοινωνίας: Συνδυάζει μια πρόταση πάνω στο ευ-ζην, την ισχυροποίηση των κοινοτήτων, την δημοκρατικοποίηση των θεσμών, αλλά και την συνειδητοποίηση ότι ένας βαθμός εθνικής οικονομικής κυριαρχίας είναι αναγκαίος. Αυτός ο δρόμος, είναι ο μόνος δρόμος που μπορούμε να πάρουμε.

Το τελευταίο στοιχείο, η εθνική οικονομική κυριαρχία απαντάει στο βασικό ερώτημα σε σχέση με την πορεία της Κούβας μέσα στον παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα. Η Κούβα, δεν υπήρξε ποτέ σε κάποια προνομιακή θέση του παγκόσμιου συστήματος, ούτε θα υπάρξει ποτέ.

Έτσι, όσοι πιστεύουν στην έλευση ενός ελπιδοφόρου και παραδείσιου μέλλοντος στα πλαίσια ενός ιδεατού καπιταλιστικού τρόπου ζωής, ακόμα και μετά από μια περίοδο έντονης εκμετάλλευσης, που θεωρούν ότι τελικά θα βρουν το δρόμο προς τα ψηλά μεροκάματα μέσα από την εκποίηση των ντόπιων επιχειρήσεων, θα πρέπει να μας απαντήσουν στο εξής: Ποια θα είναι τότε η θέση της χώρας στο πλαίσιο του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος; Σήμερα, οι χώρες που έχουν προνομιακή οικονομική σχέση είναι οι εξής: Βενεζουέλα, Καναδάς, Ισπανία, Ρωσία, Γαλλία, αλλά και ένας άλλος εταίρος που καταδεικνύει την παραδοξότητα της γεωπολιτικής θέσης του έθνους: οι ΗΠΑ; Αυτοί, δηλαδή, στα πλαίσια του ιδεατού καπιταλισμού θα βρεθούν σε αντίστοιχο οικονομικό επίπεδο μ’ αυτών των χωρών; Και αν ναι, πιο θα είναι το κόστος για τη χώρα;

Μέσα στα πλαίσια αυτού του διαλόγου, υπάρχει και μια άλλη τάση της αριστεράς, την οποία μπορούμε ν’ αποκαλέσουμε Νέα Αριστερά. Αυτή προωθεί εντατικά τη συζήτηση επί των διαρθρωτικών αλλαγών, μ’ ένα ριζοσπαστικό λόγο που απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις συντεταγμένες της παραδοσιακής κουβανέζικες αριστεράς. Ταυτόχρονα, όμως, δεν έχουν επεξεργαστεί ούτε το θεσμικό πλαίσιο, ούτε τις νομικές εγγυήσεις αλλά και τις διαδικασίες που απαιτούνται για το χτίσιμο μιας κοινωνικής και πολιτικής δημοκρατίας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Αυτή είναι η θεμελιώδης αδυναμία της νέας αριστεράς στην Κούβα.

Εδώ βρίσκεται και η ουσία του προβλήματος, όχι μόνο για την Κουβανική αριστερά και τις θέσεις της για την ανάκαμψη της χώρας, αλλά και για όσους προσπαθούν να προτείνουν ένα βιώσιμο και ελπιδοφόρο μέλλον για την πατρίδα μας: Το γεγονός ότι η διαμάχη μεταξύ των θέσεων που συγκλίνουν προς τον καπιταλισμό και την παραδοσιακή αριστερά σταλινικού τύπου, ξεκινούν και σταματάνε στον κρατικό μηχανισμό.

Ναι μεν, είναι πολύ εύκολο να πούμε ότι φταίει για όλα ο Φιντέλ Κάστρο και ο αδερφός του για την εγκαθίδρυση της «δικτατορίας», και να στραφούμε προς τον καπιταλισμό γιατί υπόσχεται την ελευθερία και ένα καλό μεροκάματο για τον καθένα. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με μία ‘επαναστατημένη χώρα’ που πασχίζει με πολλά δεινά τα τελευταία πενήντα χρόνια να αντέξει το πολύ σκληρό εμπάργκο την Κούβα.

Από την άλλη, η νέα αριστερά της Κούβας θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ουσία των πολιτικών ζητημάτων και των ικανοτήτων που έχει η κοινωνία των πολιτών, δίχως να χάνει χρόνο με κλισέ περί καπιταλισμού και ενός σοσιαλισμού σοβιετικού τύπου. Να μην χάσει χρόνο διαιωνίζοντας μια κουβέντα γεμάτη γενικολογίες περί ιδεωδών, αλλά να καταθέσει τις πολιτικές και οικονομικές προτάσεις που μπορούν ν’ αποτελέσουν βάση για μια μεγάλη προσπάθεια διαφύλαξης της μεγάλης ενέργειας που κρύβει μέσα της η επανάσταση –γιατί η επανάσταση είναι μια εμπειρία όλης της κοινωνίας που αντέχει στην μεγάλη διάρκεια– και ικανοποίησης των πιο στοιχειωδών προϋποθέσεων του σοσιαλισμού.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε και κάτι άλλο. Η αντιδραστική τάση, αυτή που βρίσκεται εντός της Κουβανικής κοινότητας και συνηγορεί υπέρ του καπιταλισμού, μιλάει στ’ όνομα ενός «σημείου μηδέν» στην μνήμη και την πολιτική εμπειρία, από το οποίο ξεκινούμε από την αρχή μ’ ένα νέο καπιταλιστικό σύστημα. Όμως, η ύπαρξη της κοινωνίας, προϋποθέτει την ιστορικότητα, δηλαδή το βίωμα μιας συνέχειας μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Και αν σήμερα, αυτή η κοινωνία βρίσκεται σε μια κρίση συστημική, μια κρίση μεγάλης κλίμακας, τότε το αίσθημα της συνάφειας μεταξύ του παρόντος και του παρελθόντος –και άρα του μέλλοντος, βιώνεται πιο έντονα. Έτσι, ο μηδενισμός της λογικής των καπιταλιστών είναι άτοπος. Γιατί η ιστορία, παρόλο που κρύβει μέσα τις αρνητικές και επώδυνες εμπειρίες είναι παρούσα, και ο λαός την φέρει μέσα του. 

Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο, το οποίο επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία, η νέα αριστερά, τα διασκορπισμένα σε όλη την χώρα νέα κινήματα, αλλά και οι άνθρωποι που απλώς θέλουν να πάνε καλύτερα τα πράγματα και να φροντίσουν τα του οίκου τους μπορούν να συγκλίνουν στη διαμόρφωση συγκεκριμένων οικονομικών και πολιτικών προτάσεων για τα κέντρα αυτοδιαχείρισης, τους συνεταιρισμούς αλληλοβοήθειας και τις άλλες δημοκρατικές και προσιτές προτάσεις που μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή μας και να διαδραματίσουν έναν ουσιαστικό ρόλο στην εγκαθίδρυση ενός περιβάλλοντος συναίνεσης, συνεργασίας και αλληλεγγύης. Μόνον έτσι, μπορεί να ανατραπεί η μεγάλη προγραμματική και πολιτική ρευστότητα των εγχώριων καπιταλιστικών τάσεων που απλά και μόνο βασίζονται στις ξένες πολυεθνικές και τους ομογενείς επιχειρηματίες που συνδέονται με το σημερινό κατεστημένο.

Πέρα, όμως, από τις αναγκαίες αλλαγές που πρέπει να διέπουν ένα πολιτικό μοντέλο που βαίνει προς την δημοκρατικοποίηση των θεσμών του, ορισμένα στοιχεία και σημερινά κεκτημένα θα πρέπει να συγκρατηθούν ως σταθερές: Η κοινωνική δικαιοσύνη και η λογική ειδικής μέριμνας προς τους φτωχότερους και τους ανθρώπους ειδικών αναγκών, ο προσανατολισμός των κρατικών επενδύσεων προς την παιδεία, την επιστημονική ανέλιξη της κοινωνίας και την προώθηση του πολιτισμού ως πυλώνες της ευημερίας, αλλά και την εθνική αυτοσυνείδηση των Κουβανών, με βάση την λαϊκή και εθνική κυριαρχία. Όλα αυτά θέλει να τα διαγράψει ο μηδενισμός της καπιταλιστικής τάσης, μαζί με τις αρνητικές εμπειρίες που ζήσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Και προπάντων, να μην ξεχνάμε ότι το κουβανικό έθνος πρέπει να μείνει ελεύθερο, αυτοδύναμο και αξιοπρεπές,  αποκρούοντας την απειλή που αντιπροσωπεύουν οι ΗΠΑ.