Estamos en la Isla de la Libertad
Posted on noviembre 7, 2012 by luchatuyucataino
Por Ramón García Guerra
La tradición
libertaria en Cuba fue rescatada –en pleno siglo XXI– por una generación de
jóvenes que sobrevivió al naufragio de la revolución de los humildes. [Durante
la década de 1960 Cuba fue bautizada como la Isla de la Libertad o el País de
la Sonrisa.] El naufragio de esta revolución sería el resultado de la
instauración del Estado obrerista en las décadas de 1970-1980.
La traición de
esta revolución a manos de los estalinistas (Partido Socialista Popular)
facilitó la integración de la nación al imperio soviético. Pero este resurgir
de la tradición libertaria no fue algo fortuito, dado que la misma tiene hondas
raíces en Cuba. [Situamos el punto de partida en la sociedad colonial del siglo
XVII. (Hablamos del rescate de las libertades y derechos comunitarios del
período de la Reconquista en España, ahora a manos de los criollos.)] Cuando la
Isla fue lanzada a su suerte, entonces, florece en Cuba el Cabildo. Cuando
naufraga el Estado obrerista, asimismo, resurge la tradición libertaria entre
cubanos.
Porque dicha
tradición está contenida en el magma popular. Las fuerzas de la reacción han
intentado sofocar el fuego de la rebeldía. Esta fue la historia del siglo XX:
caudillismo, populismo o fidelismo. Lo mismo da. Insistentemente esta tradición
ha resurgido mil veces durante la larga marcha hacia la Libertad.
Todas las
ortodoxias han hecho reverencia ante aquélla: desde los autonomistas hasta los
comunistas… [Incluyendo a los liberales y los populistas.] Creciendo sobre sí
misma la capacidad antropofágico-cultural del pueblo ha sido puesta al límite,
siempre. Los mártires de la tradición libertaria en la historia de Cuba –desde
Aponte hasta Guiteras– acaso han sido la expresión de un sentir popular.
[Explica esto una realidad entre cubanos: porque ser libertario es más que ser
anarquista. (Quienes hemos fundado el Taller Libertario Alfredo López luchamos
por una refundación del socialismo que será libertaria.)] Incluso el fondo
emocional del disenso (o malestar popular) es acaso la expresión de aquel espíritu
libertario que bulle fortísimo desde el fondo del caldero.
Contamos en esta
batalla con la fuerza de la tormenta que hizo naufragar al régimen estatista.
El modelo de hombre masa que fue instituido en el proceso dañó la autoestima de
millones de cubanos. La reacción pendular ante el agotamiento del socialismo
estatista-autoritario bascula hacia el rescate de la integridad y plenitud de
las personas. [Efectivamente, nada resulta más dramático en Cuba que rehacer el
proyecto de vida individual y colectiva.]
La solución
alternativa que ofrecen los libertarios está fundada en una individuación no
egoísta (sino altruista) que libere el potencial de creatividad popular. En tal
sentido, el rasgo que distingue a los libertarios al interior de la izquierda
en Cuba habla de la mayor prioridad que éstos otorgan en la lucha contra la
alienación. (La cuestión no es lograr el desarrollo sino qué tipo de desarrollo
se trata de alcanzar.) La lucha de los libertarios en Cuba es contra la
pobreza, el ecocidio, la homofobia, el racismo, la exclusión y el elitismo que
define al ancie regime.
Santa Fe, La
Habana, Cuba: 30 de octubre de 2012.
E-mail:
ramon0260@gmail.com
Βρισκόμαστε στο Νησί της Ελευθερίας
Η
«ελευθεριακή παράδοση» στην Κούβα διασώθηκε, στον 21ο αιώνα,
από μία γενιά νέων ανθρώπων που επέζησε το ναυάγιο της Επανάστασης των
Καταφρονεμένων ή της Χώρας της Χαμογέλου. [Κατά τη διάρκεια της
δεκαετίας του ΄60, η Κούβα είχε βαφτιστεί με το όνομα «Νησί της Ελευθερίας». Το
ναυάγιο της επανάστασης αυτής είναι το αποτέλεσμα της δημιουργίας ενός κράτους
εργατιστικού τύπου κατά των δεκαετιών ΄70 και ‘80.
Η
προδοσία της επανάστασης από τα χέρια των σταλινιστών (το άλλοτε
προεπαναστατικό Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα) διευκόλυνε την ένταξη της χώρας μέσα
στον σοβιετικό ιμπέριο. Αλλά αυτή η ανάδυση της ελευθεριακής παράδοσης δεν ήταν
μια κάτι το τυχαίο δεδομένου ότι η ίδια έχει βαθιές ρίζες στην
Κουβανική κοινωνία. Τοποθετούμε το ορόσημο εκκίνησης της παράδοσης αυτής στον
18ο αιώνα κατά την Ισπανοκρατία. Όταν το νησί αφέθηκε στην τύχη
τους, τότε αναδύεται στην αποικιακή Κούβα το φαινόμενο του «Cabildo». Όταν
βούλιαξε το εργατιστικού τύπου κράτος στα τέλη του
1980, αναδύθηκε ξανά στην κοινωνική επιφάνεια, κατά της αρχές της
δεκαετίας του ‘90, αυτή την ελευθεριακή παράδοση μεταξύ Κουβανών.
Επειδή
αυτή η παράδοση εντάσσεται μέσα στο λαϊκό μάγμα. Και οι αντεπαναστατικές
δυνάμεις έχουν επιδιώξει να πνίξουν τη φωτιά της εξέγερσης με αποτέλεσμα την
ιστορία του εικοστού αιώνα: καουδιλλισμό, λαϊκισμό ή φιντελισμός. Όποια και αν
είναι. Η παράδοση αυτή έχει αναβιώσει επανειλημμένα χιλιάδες φορές κατά τη
μακρά πορεία προς την ελευθερία.
Όλες
οι ορθοδοξίες έχουν υποκλιθεί απέναντι την έννοια ελευθερίας: Από
τους αυτονομιστές για κομμουνιστές -συμπεριλαμβανομένων
των φιλελεύθερων και λαϊκιστών. Μεγαλώνοντας πάνω τον εαυτό της, η
«ανθρωποφαγηκή-πολιτιστική» ικανότητα των υποκειμένων έχει φτάσει στα όρια της.
Οι μάρτυρες της απελευθερωτικής παράδοσης στην ιστορία της Κούβας –από Aponte με Guiteras-
έχουν εκφράσει το λαϊκό αίσθημα υπέρ της ελευθερίας, δικαιοσύνης και
αξιοπρέπειας. Αυτό φανερώνεται σε μία πραγματικότητα βιωμένη μεταξύ των
Κουβανών: επειδή να είναι κανείς ελευθεριακός στη δική μας κοινωνία σημαίνει
κάτι πέραν από να είναι αναρχικός. Όσοι έχουμε ιδρύσει το Ελευθεριακό
Εργαστήρι Alfredo Lopez αγωνιζόμαστε για
μία αναμόρφωση του σοσιαλισμού, με βάση την ελευθεριάζουσα οπτική, η οποία
στοχεύει σε μία κοινωνία πιο ελεύθερη, δημοκρατική, συμμετοχική και αυτοδύναμη.
Ακόμα και το συναισθηματικό υπόβαθρο της διαφωνίας ενάντια του πολιτικού
συστήματος (ή της λαϊκής δυσαρέσκειας) στην τωρινή μας συγκυρία είναι μάλλον η
έκφραση του ελευθεριάζοντος πνεύματος που βράζει ισχυρά από τον «πάτο της
κατσαρόλας».
Εμείς
λαμβάνουμε υπόψη τη δύναμη της λαίλαπας που πρότρεψε το ναυάγιο του
κρατικιστικού μοντέλου στον αγώνα που δίνουμε. Το πρότυπο του μαζάνθρωπου που
είχε συγκροτηθεί μέσα στο πλαίσιο της μετεπαναστατικής διαδικασίας έβλαψε την
αυτοεκτίμηση εκατομμυρίων Κουβανών. Η αποτελούμενη αντίδραση απέναντι στην
εξάντληση του κρατιστικού-αυταρχικού τύπου σοσιαλισμού ταλαντεύεται προς την
αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των ανθρώπων. Και πραγματικά, τίποτα άλλο δεν
αποτελεί πιο δραματικό για την Κουβανική κοινωνία παρά να ανασυγκροτηθεί
το έθνος στο ατομικό και στο συλλογικό επίπεδο.
Η
εναλλακτική λύση που προτείνουμε οι ελευθεριακοί στηρίζεται σε μία
μην-ανιδιοτελή «εξατομίκευση» -μάλλον αλτρουιστική- που να ενεργοποιήσει το
δυναμικό της λαϊκής δημιουργικότητας. Με την έννοια αυτή, το χαρακτηριστικό που
διακρίνει τους ελευθεριακούς μέσα στην Κουβανική αριστερά είναι το να δίνουμε
μείζονα προτεραιότητα στην καταπολέμηση της αποξένωσης του ανθρώπου και της
αλλοτρίωσης της κοινωνίας. Το ζητούμενο δεν είναι να επιτευχθεί την ανάπτυξη
της χώρας καθ΄ εαυτή, αλλά τι είδους ανάπτυξης θέλουμε να επιτυγχάνουμε. Ο
ελευθεριακός αγώνας στην Κούβα είναι ενάντια στη φτώχεια, την οικοκτονία, την
ομοφοβία, τον ρατσισμό, και τον κάθε τύπου αποκλεισμό και ελιτισμό που
καθορίζει το ancien regime.
Ραμόν Γκαρσία Γκέρρα
7 Νοεμβρίου 2012
